İştar, Ishtar (Yakındoğu Mitolojisi)

İştar, Ishtar, Yakındoğu Mitolojisinde Akad aşk ve bereket tanrıçasının adı olup, hava tanrıçası Anu’nun kızı, Ereşkigal’in kardeşidir. Sümer panteonunda İnanna veya İnnina, Babil’de Annimutu, Fenike’de ise Aştar olarak adlandırılmış, Yunan kültürüne ise Astarte olarak kabul edilmiştir.

İştar’ın ünü arttıkça bazı küçük tanrıçalar da unutularak bu karaktere asimile olmuşlardır: Doğu dağlarıyla ilişkilendirilen şafak tanrıçası Aja, İştar’ın annesi olması muhtemelen kozmik tanrıça Anatu, ışık tanrıçası Anunitu, savaş tanrıçası Ağaşayam, Lübnan’daki sedir ormanlarının tanrıçası İrnini, kuşlar ve pencerelerle ilişkilendirilen tanrıça İrnini, yağmur getiren Kilili, âşıklar arasında haber taşıyan Sahirtu ile egemenlik gücünün sembolü olan Sarbanda bunların başlıcalarıdır.

Birbiriyle çelişen özelliklere sahip karmaşık bir tanrıça olan İştar bir yandan büyük göğüslü olarak bereket ve insanoğlunun anası olarak düşünülürken diğer yandan bakire bir savaş tanrıçası olarak yıkımla ilişkilendirilmiş ayrıca hafifmeşrep bir kadın olarak da tasvir edilmiştir. Tıpkı İnanna gibi İştar’da ölüp sonra yeniden dirilen bir bitkilenme tanrısı Dumuzi’ye (Tammuz) âşık olup, adamı kurtarmak için yeraltına inmiş, aşkının burada yeraltı tanrısı olarak başka bir eş bulduğuna şahit olmuştur.

İştar aynı zamanda ay tanrıçası olarak savaş ve kadınsı duyguların sembolü olarak düşünülmüş, ayın değişik formları onunla özdeşleştirilmiştir. Sabahyıldızı Dilbat, İştar’ın 7 aslan tarafından çekilen savaş arabasıyla insan veya hayvan avlamak için yola çıkmasıyla ortaya çıkmaktadır. Akşam yıldızı Zib ise özellikle kadınlar tapınılan tanrıçanın baştan çıkarıcı ve şehvet dolu halini yansıtmaktadır. Güvercin, buğday başağı, ağaç kökü İştar’ın sembolleri olup tanrıça kimi zaman Mısır tanrıçası İsis’in bebek Horus’u emzirdiği gibi bir çocuğu emzirirken tasvir edilmiştir ki bu tema daha sonra Hıristiyan sanatında Meryem ve İsa için de kullanılmıştır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016